Αναζητώντας το Όμορφο, το Καλό και το Αληθινό

Details

Ομιλία για το Ντάρμα από τον Thich Nhat Hanh

Photo from: Crystal in flickr.

Καλημέρα αγαπημένοι φίλοι. Σήμερα είναι 31 Ιουλίου του 1998. Βρισκόμαστε στο New Hamlet και σήμερα θα μιλήσουμε Γαλλικά...

Παντού στη Γαλλία, όταν πάμε ταξίδι, βλέπουμε εκκλησίες. Αν πας σε μια εκκλησία, θα δεις τον Ιησού Χριστό, θα δεις την Παρθένο Μαρία. Στο Βιετνάμ, όταν πηγαίνεις εκεί ταξίδι, το μόνο που θα δεις είναι Βουδιστικοί ναοί. Κάθε κάθε φορά που μπαίνεις σε ένα βουδιστικό ναό βλέπεις την Μποντισάτβα Avalokiteshvara. O Avalokiteshvara είναι ένα άτομο με πάρα, πάρα πολλά χέρια, ίσως εκατό ή χίλια χέρια. Είναι τόσο παράξενο ένας άνθρωπος να έχει τόσα πολλά χέρια. Ο Avalokiteshvara είναι κάποιος που έχει την ικανότητα να ακούει βαθιά, έτσι ώστε να μπορεί να κατανοεί. Avalokiteshvara ονομάζουμε κάποιον/α μποντισάτβα. Ένας μποντισάτβα είναι μια ύπαρξη, ένας άνθρωπος που έχει αφυπνιστεί, που είναι πάντοτε εκεί, αφυπνισμένος. Ο Βούδας είναι επίσης μποντισάτβα, διότι ο Βούδας είναι ένα αφυπνισμένο πρόσωπο. Μερικές φορές κι εμείς είμαστε αφυπνισμένοι, διότι κάποιες φορές έχουμε πραγματική συνείδηση, αληθινά στο παρόν, με την ικανότητα να βλέπουμε και να κατανοούμε, να αγαπούμε. Συνεπώς, κι εμείς έχουμε τη δυνατότητα να είμαστε αφυπνισμένα όντα, ένας μποντισάτβα ή Βούδας. Η λέξη μποντισάτβα αποτελείται από δύο μέρη, τη λέξη “boddhi” που σημαίνει αφύπνιση και τη λέξη “sattba” που σημαίνει έμβιο ον. Έχουμε πει ότι ο Βούδας Shakyamuni πέτυχε την τέλεια αφύπνιση κάτω από ένα δέντρο κι εκείνο το δέντρο ονομάζεται Bodhi, το δέντρο της αφύπνισης.

Ίσως σας δημιουργηθεί μια παράξενη εντύπωση όταν επισκεφτείτε ένα Βουδιστικό ναό και δείτε κάποιον εκεί καθιστό με εκατό ή χίλια χέρια. Ίσως αναρωτηθείτε γιατί κάποιος να χρειάζεται τόσα πολλά χέρια; Θα σας πω. Εκείνο το άτομο έχει πολλή αγάπη, και η ενέργεια της αγάπης της είναι τόσο μεγάλη. Κι εκείνη η ενέργεια χρειάζεται να εκφραστεί σε πράξη. Όταν αγαπούμε, χρειάζεται να κάνουμε κάτι, και όταν η μποντισάτβα αγαπά βαθιά, ψάχνει τους τρόπους ώστε να δράσει και να δείξει την αγάπη της. Συνεπώς, για να κάνουμε κάτι, χρειάζεται να δράσουμε, και δύο χέρια δεν είναι αρκετά. Χρειαζόμαστε περισσότερα από δύο χέρια. Κοιτάξτε τη μητέρα σας. Έχει δύο χέρια. Αλλά μερικές φορές έχει να κάνει τόσα πολλά πράγματα, κι εύχεται να είχε πέντε ή έξι χέρια. Τόσα πολλά πράγματα να φροντίσει: τις δουλειές του σπιτιού, το παιδί της που κλαίει, το παιδί της που την χρειάζεται, τον σύντροφό της, την οικογένεια της, τον πατέρα της, την μητέρα της, τις φίλες της, την κοινωνία η οποία ζητά την προσοχή της επίσης, τους ανθρώπους στον κόσμο που υποφέρουν. Η μητέρα σας έχει την αγάπη στην καρδιά της, και θέλει να κάνει τόσα πολλά πράγματα ώστε να εκφράσει την αγάπη της, αλλά έχει μονάχα δύο χέρια, και συνεπώς εύχεται να είχε περισσότερα χέρια. Μέσα της υπάρχει η μποντισάτβα, ένα αφυπνισμένο ον που αγάπα και θέλει να κάνει τόσα πολλά πράγματα ώστε να βοηθήσει τον κόσμο να υποφέρει λιγότερο.

Έτσι κατανοείτε τώρα γιατί η μποντισάτβα έχει τόσα πολλά χέρια, και αν πλησιάσετε περισσότερο θα δείτε κι άλλα πράγματα. Θα αντιληφθείτε ότι σε κάθε της παλάμη υπάρχει και κάτι άλλο, Κοιτάξτε προσεκτικά και θα δείτε ότι σε κάθε της παλάμη υπάρχει ένα μάτι. Γιατί; Διότι, όταν κάνεις κάτι, όταν πράττεις, χρειάζεται να το κάνεις πολύ προσεκτικά, να είσαι σίγουρη ότι αυτό που πράττεις κάνει το άλλο άτομο ευτυχισμένο και δεν το κάνει να υποφέρει. Θέλεις να κάνεις τον άλλο χαρούμενο. Έχεις πραγματικά καλή καρδιά, την καλή θέληση να το κάνεις αυτό. Έχεις πραγματική αγάπη και θέλεις να το κάνεις. Αλλά εάν δεν είσαι αρκετά προσεκτική, αν δεν έχεις αρκετή επίγνωση όταν το πράξεις, ίσως να κάνεις το άλλο άτομο να υποφέρει. Συνεπώς, το να αγαπάς σημαίνει να κατανοείς, και το μάτι στην παλάμη σου είναι να μπορείς να κοιτάς και να κατανοείς. Το χέρι είναι εκεί, έτοιμο να κάνει κάτι. Είσαι έτοιμη να κάνεις κάτι ώστε να κάνεις κάποιον ευτυχισμένο. Ο άνθρωπος μπροστά σου ίσως να είναι ο πατέρας σου, η μητέρα σου, η κόρη σου ή ο μικρός σου γιος, και το χέρι είναι εκεί για να κάνει εφικτή την αγάπη σου. Έχεις ένα χέρι και με εκείνο το χέρι θα κάνεις το άλλο άτομο χαρούμενο, το άτομο που αγαπάς. Αλλά μερικές φορές ή αρκετά συχνά, ακόμη κι αν θέλεις να κάνεις τον άλλον χαρούμενο, τον κάνεις να υποφέρει.

Ένας μπαμπάς είναι κάποιος που θέλει πάντοτε να κάνει το παιδί του χαρούμενο, την κόρη του, τον γιο του, αλλά μερικές φορές κάνει τον γιο και την κόρη του να υποφέρουν· γιατί τους αγαπά, κι όμως δεν τους κατανοεί. Έχει την παλάμη του, το χέρι του, έτοιμο να κάνουν την κόρη ή τον γιο του ευτυχισμένο, αλλά δεν έχει ένα μάτι στην παλάμη του, και αυτό γιατί δεν έχει κατανοήσει τις ανάγκες της κόρης ή του γιου του. Εάν αγαπάς κάποιον και θέλεις να τον κάνεις χαρούμενο/η, θα πρέπει να κοιτάξεις προσεκτικά πριν κάνεις κάτι. Βάλε ένα μάτι στην παλάμη σου και κοίταξε προσεκτικά το άτομο που θέλεις να βοηθήσεις, και κάνε στον εαυτό σου την ερώτηση: τώρα, έχω κατανοήσει αρκετά το άτομο που βρίσκεται μπροστά μου; Είμαι εξοικειωμένος με τη δυστυχία του, με τις δυσκολίες του; Γνωρίζεις τις βαθιές του επιθυμίες και θέλω; Αυτές οι ερωτήσεις είναι πολύ σημαντικές. Στο Βουδισμό μαθαίνουμε να κοιτάμε βαθιά έτσι ώστε να είμαστε ικανοί να κατανοούμε τις δυσκολίες, τη δυστυχία, που υπάρχουν μέσα στον άλλον άνθρωπο. Χρειάζεται να κοιτάξουμε βαθιά, προσεκτικά, ούτως ώστε να δούμε τις βαθιές επιθυμίες, τις πραγματικές επιθυμίες του άλλου ανθρώπου πριν κάνουμε οτιδήποτε, ή πριν δράσουμε. Συνεπώς η πρακτική του Βουδιστικού διαλογισμού είναι για να βάλει ένα μάτι στην παλάμη σας.

Τώρα, ας προσπαθήσουμε να κοιτάξουμε τα χέρια μας: το δεξί και το αριστερό μας χέρι. Και μπορούμε να κάνουμε την εξής ερώτηση: υπάρχει μάτι στην παλάμη μου; Δεν είσαι σίγουρη αν το μάτι είναι εκεί. Γνωρίζεις ότι αγαπάς την μητέρα σου, αγαπάς τον μπαμπά σου, γνωρίζεις ότι η μητέρα και ο πατέρας σου σε αγαπούν· κι όμως κάποιες φορές κάνουμε πράγματα που κάνουν τους άλλους να υποφέρουν. Γιατί; Διότι η κατανόηση δεν είναι αρκετά βαθιά, δεν υπάρχει αρκετή κατανόηση, ή καθόλου κατανόηση. Ο Βουδιστικός διαλογισμός προσφέρεται για να μας βοηθήσει να χρησιμοποιήσουμε αυτό το μάτι στην παλάμη μας ώστε να κατανοήσουμε. Έχοντας κατανόηση μπορούμε να πράξουμε, και εκείνη η πράξη θα φέρει πολλή ευτυχία στον άνθρωπο που αγαπούμε.

Βούδας είναι κάποιος ο οποίος κατανοεί, και χάρη σε εκείνη την κατανόηση μπορεί να αγαπά και να μην προκαλεί δυστυχία στους άλλους. Ο Βούδας, πριν γίνει Βούδας, υπέφερε όταν ήταν παιδί, υπέφερε ως έφηβος. Έψαχνε παντού ούτως ώστε να μπορέσει να γίνει ένα άτομο με κατανόηση, ένας άνθρωπος αγάπης. Σύμφωνα με τη διδασκαλία του Βούδα, η κατανόηση είναι μια άλλη λέξη για την αγάπη, διότι εάν δεν κατανοούμε, δεν μπορούμε να αγαπούμε πραγματικά. Έτσι η ουσία της αγάπης είναι η κατανόηση. Αν έχεις το μάτι που σου πρόσφερε ο Βούδας, με αυτό το μάτι μπορείς να ασκηθείς κοιτώντας βαθιά το άτομο που αγαπάς. Κοιτάζοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο θα δεις και θα κατανοήσεις, κι αυτή η βαθιά ματιά, αυτή η ενόραση, αυτή η κατανόηση, θα σου φέρει πραγματική αγάπη· και οτιδήποτε λες, οτιδήποτε κάνεις, θα φέρνει ευτυχία στο άλλο άτομο. Αυτός είναι ο λόγος που όταν λέμε τις Τρεις Προσφυγές (για καταφύγιο), λέμε “Προσφεύγω στον Βούδα, εκείνον που που δείχνει το μονοπάτι στη ζωή. Προσφεύγω στο Ντάρμα, την οδό της κατανόησης και της αγάπης.”. Θα μπορούσατε να πείτε ότι το μονοπάτι του Βουδιστικού διαλογισμού είναι το μονοπάτι της κατανόησης και της αγάπης.

Θα σας προσφέρω μια άσκηση που μπορείτε να κάνετε. Όλοι υποφέρουμε μερικές φορές, οι ενήλικες και τα παιδιά επίσης. Όταν υποφέρουμε, θέλουμε να κλάψουμε ή να φωνάξουμε. Τα παιδιά μπορούν να το κάνουν αυτό, και οι ενήλικες επίσης θέλουν να κάνουν το ίδιο πράγμα. Μπορεί να έχετε δει κάποιες φορές την μητέρα σας μοναχή της να κλαίει, διότι υποφέρει. Ως γιος ή κόρης της, ή ως ένα νεαρό άτομο, μπορείτε να κάνετε κάτι για να βοηθήσετε την μητέρα σας να υποφέρει λιγότερο; Αυτή είναι η πρακτική. Είμαι σίγουρος ότι ήδη έχετε προσπαθήσει να κάνετε κάτι για να την βοηθήσετε να υποφέρει λιγότερο. Έχω δει παιδιά που πηγαίνουν στην μητέρα τους όταν κλαίει και παίρνουν το χέρι της, και με λίγα ευγενικά λόγια λένε “Μαμά, μην κλαις, είμαι εδώ για σένα. Μαμά, μην κλαις άλλο”. Υπάρχουν παιδιά που μπορούν να το κάνουν αυτό, και το κάνουν μόνα τους. Κανείς δεν τους είπε να το κάνουν. Αυτό γιατί το παιδί έχει αγάπη μέσα του, και γνωρίζει πως όταν κάποιος υποφέρει, χρειάζεται κάποιος άλλος να βρίσκεται δίπλα του, και θα υποφέρει λιγότερο.

Γνωρίζετε πολύ καλά πως όταν ένα παιδί υποφέρει όπως η μητέρα, το παιδί δεν μπορεί να βοηθήσει τη μητέρα. Αλλά όταν ένα παιδί είναι ήρεμο και χαρούμενο, τότε μπορεί να βοηθήσει τη μητέρα του και να της φέρει βοήθεια. Όταν παίρνετε μια βαθιά εισπνοή, “Εισπνέοντας, αισθάνομαι την εισπνοή. Εκπνέοντας, αισθάνομαι ότι εκπνέω,” και νιώθεις ότι είσαι πραγματικά εκεί για την μαμά σου. Και μπορείς να πας προς τη μητέρα σου, να καθίσεις κοντά της και να της πεις, “Μαμά, γνωρίζω ότι υποφέρεις, αλλά είμαι εδώ, έτσι μην κλαις”. Η παρουσία σου είναι πολύ σημαντική για την μητέρα σου. Η παρουσία σου είναι φτιαγμένη από αγάπη. Αν μπορείς να προχωρήσεις λίγο βαθύτερα στην κατανόηση, πιστεύω ότι μπορείς να εξαλείψεις πολλή από τη δυστυχία της. Δηλαδή, αν γνωρίζεις πως να χρησιμοποιείς τον οφθαλμό που σου δόθηκε από τον Βούδα, θα μπορείς να κατανοείς γιατί η μαμά σου κλαίει, γιατί υποφέρει. Ένα παιδί, ακόμη κι αν είναι πολύ μικρό, μπορεί να κατανοήσει τη δυστυχία του πατέρα του ή της μητέρας του. Εάν έχεις ενσυνείδηση, αν παρατηρήσεις τι συμβαίνει στην οικογένειά σου, αν μπορείς να βρίσκεσαι πραγματικά εκεί με τους ανθρώπους που αγαπάς, τότε η κατανόηση είναι πιθανή.

Ας ακούσουμε τον ήχο της καμπάνας. (καμπάνα)

Να τι θα ήθελα να σας πω. Η παρουσία σου, κοντά στην μητέρα σου θα είναι μεγάλη βοήθεια. Αν μπορείς να της δείξεις ότι έχεις την ικανότητα να κατανοείς τη δυστυχία της, αυτό θα τη βοηθήσει πολύ, και θα την κάνει να αισθανθεί πολύ καλύτερα. Η κατανόηση σου υπάρχει γιατί ήσουν προσεκτική, κοίταξες τη μητέρα σου με προσοχή, αλλά ίσως χρειαστεί να ζητήσεις από τη μαμά σου να σε βοηθήσει να την κατανοήσεις καλύτερα. Αν ενδιαφέρεσαι, αν θέλεις την μητέρα σου χαρούμενη, θα της κάνεις ερωτήσεις ούτως ώστε να κατανοήσεις καλύτερα το πως υποφέρει, για τι πράγμα ανησυχεί, ποιες είναι οι δυσκολίες της. “Μαμά, γιατί κλαις; Μαμά, υποφέρεις μέσα σου; Μπορείς να μου πεις κάτι που έχεις στην καρδιά σου;” Ένα παιδί μπορεί πάντοτε να κάνει τέτοιου είδους ερωτήσεις, με πολλή φροντίδα και αγάπη, και τότε η μητέρα θα νιώσει ότι μοιράζεται τις δυσκολίες της με το παιδί της, και αυτό θα βοηθήσει ώστε η κατανόηση που έχεις για τη μητέρα σου να μεγαλώσει, η αγάπη σου προς αυτήν θα βαθαίνει. Θα πρέπει να θυμάσαι ότι η αληθινή αγάπη, η βαθιά αγάπη, είναι φτιαγμένη από κατανόηση. Επομένως, αν μπορείς να καλλιεργήσεις την κατανόηση, μπορείς να αναπτύξεις την αγάπη σου, και αυτό θα βοηθήσει πάρα πολύ, θα κάνει την μαμά σου ευτυχισμένη, ή τον μπαμπά σου ευτυχισμένο, ή οποιονδήποτε αγαπάς ευτυχισμένο.

Δεν μπορεί κάποιος να σηκώσει μια βαριά αποσκευή μόνος του. Χρειαζόμαστε κάποιον άλλον να μας βοηθήσει. Αν έχεις τη δύναμη, αν έχεις ενέργεια, μπορείς να δώσεις ένα χέρι βοηθείας για να σηκώσετε τη βαλίτσα και να τη μεταφέρετε στο αυτοκίνητο μαζί με το άλλο άτομο. Φέρνεις βοήθεια στον άλλο άνθρωπο. Έτσι, η δυστυχία, ο πόνος, είναι κάτι το οποίο μπορούμε να βοηθήσουμε τον άλλον να σηκώσει. Είναι βαριά. Μπορείτε να υποστηρίξετε κάποιον που υποφέρει με την ηθική σας δύναμη, με την αγάπη σας. Όταν κάποιος χρειάζεται τη φυσική σας δύναμη, του δίνετε τη φυσική σας δύναμη, κι όταν χρειάζεται την πνευματική σας δύναμη μπορείτε να του δώσετε την πνευματική σας υποστήριξη. Κάποιος που υποφέρει χρειάζεται πάντοτε πνευματική υποστήριξη, την κατανόησή σας, την αγάπη σας, την αληθινή σας παρουσία. Αυτή είναι η πνευματική υποστήριξη που περιμένει το άλλο άτομο. Όταν υποφέρετε ως παιδί, η μητέρα σας προσπαθεί πάντοτε να βρίσκεται κοντά σας με τη σταθερότητά της, με την γλυκύτητα της. Κάθεται κοντά σας και λέει “Παιδί μου, εγώ είμαι εδώ για σένα”. Είναι εκεί για να σου δώσει την πνευματική της υποστήριξη. Τα ανθρώπινα όντα, όπως όλα τα όντα, υποφέρουν, και χρειάζονται τους άλλους ώστε να υποφέρουν λιγότερο. Η πρακτική του Βουδιστικού διαλογισμού μας επιτρέπει να καλλιεργήσουμε την πνευματική δύναμη, να μπορούμε να βοηθούμε τους άλλους και τον εαυτό μας ώστε να υποφέρουμε λιγότερο.

Όταν ακούσετε τον ήχο της καμπάνας, τα μικρά παιδιά θα σηκωθούν και θα υποκλιθούν στην Σάγκα πριν αποχωρήσουν από την αίθουσα του διαλογισμού. (καμπάνα)

Αγαπητοί μου φίλοι, όλοι γνωρίσαμε την αγάπη και υποφέραμε λόγω αυτού. Ίσως να μην είχαμε το χρόνο για να μπορέσουμε να κοιτάξουμε βαθιά στη φύση της αγάπης μας, να συνειδητοποιήσουμε τι ήταν αυτό που αγαπούσαμε, να μπορέσουμε να κατανοήσουμε τι κάναμε όταν αγαπούσαμε, και να κατανοήσουμε γιατί μέσα από αυτό αναδύθηκε δυστυχία. Στο Βουδισμό, το νόημα της αγάπης είναι πολύ βαθύ αλλά και τόσο ξεκάθαρο, και είναι απαραίτητο να έχουμε το χρόνο να κοιτάξουμε βαθιά μέσα στη φύση της αγάπης μας, ούτως ώστε να μπορέσουμε να καλλιεργήσουμε τα στοιχεία που δημιουργούν την αληθινή αγάπη.

Όλοι μας χρειαζόμαστε αγάπη. Χρειαζόμαστε κάτι όμορφο, αληθινό και καλό, και αναζητούμε το όμορφο, το αληθινό και το καλό. Νιώθουμε ότι αυτά τα πράγματα δεν υπάρχουν μέσα μας, ότι εκείνο που είναι πραγματικά όμορφο, πραγματικά αληθινό και πραγματικά καλό δεν βρίσκεται μέσα μας. Επομένως το αναζητούμε, και μερικές φορές νιώθουμε ότι βρήκαμε το αντικείμενο της αγάπης μας. Το άτομο μπροστά μας είναι ένα σύμβολο του όμορφου, του αληθινού, και ερωτευόμαστε εκείνο το άτομο. Έχουμε βρει το αντικείμενο της αγάπης μας.

Υπάρχουν δύο πράγματα για να δούμε. Το πρώτο είναι η εντύπωση ότι αυτή η ομορφιά, η αλήθεια και εκείνη η καλοσύνη δεν υπάρχουν μέσα μας. Το δεύτερο πράγμα είναι ότι νιώθουμε πως αυτό που ψάχνουμε πρέπει να βρίσκεται έξω από τον εαυτό μας, και συνεπώς νιώθουμε ότι εκείνο το άτομο είναι το αντικείμενο της αγάπης μας, και νιώθουμε ικανοποιημένοι και χαρούμενοι. Αυτά είναι τα θεμέλια της αγάπης μας, αλλά μετά από λίγο καιρό ανακαλύπτουμε ότι η πραγματικότητα δεν είναι αυτή που σκεφτήκαμε. Ο άλλος άνθρωπος, το αντικείμενο της αγάπης μας, εμφανίζεται πολύ διαφορετικό απ’ ότι νομίζαμε στην αρχή. Απογοητευόμαστε και συνεχίζουμε να αναζητούμε το όμορφο, το καλό και το αληθινό.

Ο Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ έγραψε κάτι τέτοιο: “Το να αγαπάς, δεν είναι να κοιτά ο ένας τον άλλο, αλλά να κοιτάτε στην ίδια κατεύθυνση.”. Αλλά όταν αγαπούμε ο ένας τον άλλον, χρειάζεται να κοιτούμε ο ένας τον άλλον. Διότι το άλλο άτομο συμβολίζει για εμάς την ομορφιά, την αλήθεια και την καλοσύνη, χρειάζεται πραγματικά να κοιτάμε ο ένας τον άλλον. Η ομορφιά και η αλήθεια φαίνεται να είναι ένα πράγμα, και η καλοσύνη επίσης. Και όταν αγαπούμε, τείνουμε να βλέπουμε μέσα στον άλλον το συνδυασμό του όμορφου, του καλού και του αληθινού, και μας δίνει μεγάλη ευχαρίστηση όταν την/τον κοιτούμε. Αυτή είναι η ευτυχία μας. Αλλά απ’ τη στιγμή που δεν γνωρίζουμε την τέχνη του να ζεις με επίγνωση, κάνουμε λάθη καθημερινά, και αναδύονται εσωτερικοί σχηματισμοί μέσα μας και μέσα στον άλλο άνθρωπο. Ο πόνος, ο θυμός, η ζήλια, όλα αυτά τα πράγματα εμφανίζονται σιγά - σιγά μέσα μας, και μέσα στον άλλον, το αντικείμενο της αγάπης μας. Κάνουμε το αντικείμενο της αγάπης μας να υποφέρει, δεν τους κατανοούμε αρκετά, δεν είμαστε αρκετά υπομονετικοί, δεν είμαστε αρκετά ανεκτικοί και τους κάνουμε να υποφέρουν. Υπάρχει μια αργή αλλαγή μέσα μας, και μια μέρα συνειδητοποιούμε πως όταν κοιτούμε το άλλο άτομο δεν μας φέρνει πλέον ευτυχία. Στην αρχή, όταν σε κοιτούσα, ήμουν ευτυχισμένος. Απλά με το να σε κοιτάζω μου έδινε τόση ευτυχία, αλλά τώρα, αυτό δεν ισχύει πια. Όταν σε κοιτώ υποφέρω. Κι αυτό διότι για μένα συμβολίζεις τη δυστυχία. Ήδη υποφέρω, αλλά υποφέρεις κι εσύ επίσης, έτσι το να κοιτάς τη δυστυχία δεν είναι κάτι ευχάριστο. Έτσι και οι δύο υπογράψαμε ένα συμβόλαιο: δεν θα κοιτούμε πλέον ο ένας τον άλλον, θα κοιτούμε προς την ίδια κατεύθυνση. Και συνήθως αυτή η κατεύθυνση είναι η τηλεόραση, έτσι δεν θα χρειάζεται να κοιτούμε πλέον ο ένας τον άλλον.

Λόγω του ότι δεν βλέπουμε πλέον την αλήθεια, την ομορφιά και την καλοσύνη μέσα στο άλλο πρόσωπο, είμαστε απογοητευμένοι, και μπαίνουμε στον πειρασμό να ψάξουμε για το όμορφο, το καλό και το αληθινό κάπου αλλού μέσα στο σύμπαν, να βρούμε ένα άλλον άνθρωπο που μπορεί πραγματικά να μας προσφέρει ομορφιά, καλοσύνη και αλήθεια. Ταξιδέψαμε σε όλο τον κόσμο αναζητώντας εκείνο το άτομο. Ο καθένας από εμάς είναι σαν μια τσαγιέρα χωρίς καπάκι, και ταξιδεύουμε στον κόσμο αναζητώντας το καπάκι μας. Το ίδιο συμβαίνει και στο πνευματικό βασίλειο. Διψούμε για την αλήθεια, διψούμε για καλοσύνη, για συμπόνια, και διψούμε για πνευματική ομορφιά και αναζητούμε όλα αυτά τα πράγματα. Συναντούμε κάποιον, ένα πνευματικό δάσκαλο, μια πνευματική φίλη και νιώθουμε τόσο ευτυχισμένοι. Το να μπορούμε να καθόμαστε εκεί και να κοιτούμε τον δάσκαλο/α, να κοιτούμε την πνευματική μας φίλη, μας φέρνει μεγάλη ευτυχία, αλλά αυτό δεν διαρκεί πολύ, διότι η ανακάλυψη αυτή μπορεί να είναι μια λανθασμένη ανακάλυψη. Μπορεί να έχουμε μια λανθασμένη αντίληψη για εκείνο το άτομο που αντιπροσωπεύει την αλήθεια, την καλοσύνη και την ομορφιά, όπως ακριβώς στην περίπτωση που ερωτευόμαστε.

Πιστεύουμε ότι έχουμε βρει την ιδανική γυναίκα, τον ιδανικό άντρα στη ζωή μας, αλλά ίσως να είναι μια λανθασμένη αντίληψη, και στον πνευματικό κόσμο ισχύει το ίδιο. Νομίζουμε ότι βρήκαμε κάποιον ο οποίος αντιπροσωπεύει την αλήθεια, την συμπόνια και την ομορφιά, αλλά και πάλι, αυτό μπορεί να είναι μια δική μας λανθασμένη αντίληψη. Όταν έχουμε διαλογιστεί, όταν έχουμε αφιερώσει χρόνο με εκείνον τον δάσκαλο, εκείνη την πνευματική φίλη, ανακαλύπτουμε σιγά-σιγά ότι εκείνος ο άνθρωπος δεν είναι πραγματικά το αντικείμενο της αγάπης μας. Απογοητευόμαστε από εκείνο τον άνθρωπο και συνεχίζουμε να ψάχνουμε. Εάν είσαι τυχερή, θα συναντήσεις έναν Master, ένα πνευματικό δάσκαλο όπως ο Βούδας, και ο δάσκαλος θα σου πει, “Κοίταξε βαθιά μέσα σου, μην ψάχνεις για πράγματα κάπου αλλού”. Ο πραγματικός δάσκαλος είναι κάποιος που θα σε βοηθήσει να ανακαλύψεις ξανά τον αληθινό δάσκαλο μέσα σου.

Όταν αφυπνίστηκε κάτω από το Δέντρο Bodhi, ο Βούδας Σακυαμούνι είπε, “Πόσο παράξενο - όλα τα όντα κατέχουν εντός τους την ιδιότητα να κατανοούν, την ιδιότητα να αγαπούν, την ιδιότητα να είναι ελεύθερα. Όλοι έχουν αυτή την ιδιότητα, όμως όλοι επιτρέπουν στον εαυτό τους να παρασέρνονται από τον ωκεανό της δυστυχίας. Πόσο παράξενο.” Αυτό είπε ο Βούδας τη στιγμή της φώτισης του κάτω από το δέντρο Bodhi. Παρατήρησε ότι αυτό το οποίο αναζητούμε, ημέρα και νύχτα, βρίσκεται ήδη μέσα μας. Αυτό που είναι όμορφο, αληθινό, καλό είναι ήδη μέσα στον εαυτό μας. Το ονομάζουμε Βουδική φύση, η αφυπνισμένη φύση, η πραγματική ελευθερία, η οποία είναι το θεμέλιο για όλη την ειρήνη και την ευτυχία. Αυτό το όμορφο πράγμα βρίσκεται μέσα μας, και ένας αληθινός δάσκαλος είναι κάποιος που θα σε βοηθήσει να αγγίξεις εκείνο το πράγμα μέσα σου, που σε βοηθά ώστε να γεννηθεί, να ξυπνήσει τον πραγματικό δάσκαλο που ήδη υπάρχει μέσα σου.

Στην διαδικασία της αγάπης, όταν αγαπάς κάποιον, μπορεί να είσαι αρκετά τυχερή να αναγνωρίσεις μέσα σ’ εκείνον που αγαπάς τα στοιχεία της ομορφιάς, της καλοσύνης και της αλήθειας. Αν αυτά τα στοιχεία είναι πραγματικά, τότε έχεις μια ευκαιρία να επιστρέψεις στον εαυτό σου και να ανακαλύψεις εκ νέου τα ίδια πράγματα που υπάρχουν ήδη μέσα σου. Είναι πιθανόν το άτομο που αποτελεί αντικείμενο της αγάπης σου να κατέχει επίσης μέσα του ή μέσα της τα στοιχεία της ομορφιάς, της καλοσύνης και της αλήθειας. Τότε είσαι τυχερή. Κι αν είσαι τυχερή κατ’ αυτόν τον τρόπο, είσαι και πολύ χαρούμενη που το ‘χεις αυτό. Επομένως έχεις την ευκαιρία να ανακαλύψεις ξανά την πραγματικότητα αυτών των πραγμάτων στον εαυτό σου. Και το πρόσωπο που μπορεί να σε βοηθήσει να ανακαλύψεις ξανά και να αγγίξεις την πηγή της ειρήνης μέσα σου, την πηγή της ελευθερίας, την πηγή της ευτυχίας μέσα στον εαυτό σου, είναι ένας πνευματικός φίλος. Βρίσκεσαι υπό την ψευδαίσθηση ότι δεν διαθέτεις καλοσύνη, δεν έχεις αλήθεια και ομορφιά μέσα σου, κι αυτός είναι ο λόγος που τα αναζητάς σε κάποιον άλλον. Όμως όταν συναντήσεις τον Βούδα, ο Βούδας θα σου πει ότι έχεις αυτά τα πράγματα, έχεις τα θεμέλια της ελευθερίας, της ειρήνης και της αγάπης μέσα σου.
Αυτά δεν είναι πράγματα που μπορείς να αποκτήσεις από κάπου έξω από ‘σένα. Αυτά είναι πράγματα τα οποία είναι ήδη διαθέσιμα μέσα σου, και η άσκηση μας είναι να κάνουμε όλα όσα μπορούμε ώστε να φέρουμε αυτά τα πράγματα στο φως, να φέρουμε την ελευθερία, την αφοβία στο φως. Το πρόσωπο και το εργαλείο που χρησιμοποιείς για να βρεις αυτά τα πράγματα είναι το να κοιτάς βαθιά και να ακούς βαθιά τον εαυτό σου. Μέσα σου, υπάρχουν τα στοιχεία που συνιστούν την προσωπικότητά σου και μπορούμε να τα ονομάσουμε ως τις πέντε skandhas (συνιστώσες/ σύνολα).

Ζωγραφίζω ένα πορτοκάλι πάνω στον πίνακα με πέντε τμήματα. Το πρώτο τμήμα αντιπροσωπεύει τη μορφή ή το σώμα, το φυσικό μας σώμα. Το δεύτερο τμήμα αντιπροσωπεύει τα συναισθήματα. Το τρίτο τις αντιλήψεις. Το τέταρτο, τους νοητικούς σχηματισμούς. Το πέμπτο τη συνείδηση. Τα πέντε στοιχεία είναι η περιοχή της ύπαρξής μας, και αν ασκηθούμε στο να κοιτούμε βαθιά μέσα σ’ αυτά τα πέντε στοιχεία, θα ανακαλύψουμε την αληθινή φύση της ύπαρξής μας. Θα ανακαλύψουμε την αληθινή φύση της δυστυχίας μας, της ειρήνης μας, της αφοβίας μας. Ο Βούδας μας έδωσε πολύ συγκεκριμένους τρόπους ούτως ώστε να μπορέσουμε να επιστρέψουμε στη δική μας περιοχή, για να μπορούμε να κοιτούμε βαθιά, να παρατηρούμε, να αγκαλιάζουμε και να κατανοούμε αυτά τα πράγματα και να τα μεταμορφώνουμε. Στην καθημερινότητά μας έχουμε τη συνήθεια να αμελούμε και να τρέχουμε μακριά από αυτή την περιοχή των πέντε skandhas. Πάντοτε τρέχουμε μακριά απ’ τον εαυτό μας, από τον τόπο μας. Κι αυτό γιατί έχουμε την αίσθηση πως εάν επιστρέψουμε στον τόπο μας, θα χρειαστεί να αντιμετωπίσουμε τη δυστυχία που βρίσκεται εκεί.

Ο καθένας μας είναι βασιλιάς ή βασίλισσα, που βασιλεύει στον τόπο των πέντε skandhas, αλλά δεν είμαστε υπεύθυνοι βασιλιάδες ή βασίλισσες - εγκαταλείψαμε τον τόπο μας. Προσπαθήσαμε να τρέξουμε μακριά απ’ το βασίλειο μας κάθε ημέρα. Κι αυτό γιατί επιτρέψαμε στα πράγματα να χειροτερέψουν. Επιτρέψαμε να ξεσπάσει πόλεμος, επιτρέψαμε να αναδυθούν διαμάχες και αταξία στον τόπο μας. Δεν είχαμε ασκηθεί στο παρελθόν, δεν φροντίσαμε το βασίλειο μας. Αυτός είναι ο λόγος που υπάρχουν τόσες πολλές συγκρούσεις, τόση αταξία και δυστυχία στον τόπο μας. Νιώθουμε πως αν επιστρέψουμε στον τόπο μας θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τόσες δυσκολίες και τόσα πολλά προβλήματα. Επομένως η καθημερινή μας άσκηση είναι να τρέχουμε μακριά από αυτή την περιοχή. Κάθε φορά που έχουμε μία ή δύο ώρες, δεκαπέντε λεπτά, δεν χρησιμοποιούμε αυτό το χρόνο για να επιστρέψουμε στον εαυτό μας ώστε να αποκαταστήσουμε λίγη αρμονία και ευημερία στο βασίλειο μας. Προσπαθούμε να το ξεχάσουμε. Χρησιμοποιούμε την τηλεόραση, τις εφημερίδες, την μουσική, τις συζητήσεις, το τηλέφωνο απλά για να ξεφύγουμε από την πραγματικότητα των πέντε shandhas. Υποφέρω τόσο πολύ. Έχω πάρα πολλά προβλήματα. Δεν θέλω να επιστρέψω σ’ αυτά. Τούτη είναι η κατάσταση για τους περισσότερους ανθρώπους.

Ο Βούδας μας κοιτά με μεγάλη κατανόηση και συμπόνια και λέει, “Παιδί μου, χρειάζεται να επιστρέψεις σ’ αυτά τα πράγματα και να τα βάλεις σε τάξη.”. Και πως μας λέει ο Βούδας να το πράξουμε αυτό; Χρειάζεται να καλλιεργήσουμε την ενέργεια της ορθής ενσυνείδησης, και κάνοντας το αυτό θα έχουμε τη δύναμη να επιστρέψουμε στον εαυτό μας. Η ορθή ενσυνείδηση είναι κάτι συμπαγές. Όταν ασκούμαστε στον περιπατητικό διαλογισμό, όταν βαδίζουμε με επίγνωση, όταν εγκαθιδρύουμε τον εαυτό μας στην παρούσα στιγμή, όταν μας περιβάλλει η Σάνγκα, και ασκούμαστε στο ενσυνείδητο βάδισμα, μπορούμε να κάνουμε σταθερά βήματα, ειρηνικά βήματα, τα οποία μας φέρνουν πίσω στην παρούσα στιγμή. Κάθε βήμα θα μπορεί να φέρνει την ενέργεια της επίγνωσης.

Όταν είμαστε καθιστοί και ακολουθούμε την αναπνοή μας, αναπνέοντας βαθιά, με ενσυνείδηση, έχοντας επίγνωση της εισπνοής μας, επίγνωση της εκπνοής μας, καλλιεργούμε την ενέργεια της ενσυνείδησης. Όταν καθόμαστε μαζί με την Σάνγκα για να φάμε με ενσυνείδηση, επενδύουμε όλη μας την ύπαρξη στην παρούσα στιγμή, και τρώμε, όντας συνειδητοί για το φαγητό μας και την κοινότητα με την οποία ασκούμαστε. Καλλιεργούμε την ενέργεια της επίγνωσης, και μόνο με ελάχιστες ημέρες τέτοιας άσκησης η ενέργεια της επίγνωσης μπορεί να αυξηθεί μέσα σας, κι αυτό θα σας βοηθήσει, θα σας προστατεύει, θα σας δώσει κουράγιο έτσι ώστε να πάτε πίσω στον εαυτό σας, να δείτε τι βρίσκεται εκεί και να αγκαλιάσετε οτιδήποτε βρίσκεται εκεί στον τόπο των πέντε skandhas.

Υπάρχουν αισθήσεις, οδυνηρές αισθήσεις. Υπάρχουν συναισθήματα, δυνατά συναισθήματα. Υπάρχουν αντιλήψεις που μας προβληματίζουν, που μας ταράζουν. Χρειάζεται να επιστρέψουμε σ’ όλα αυτά τα πράγματα, και να τους προσφέρουμε την αληθινή μας παρουσία και να μπορέσουμε να τα αγκαλιάσουμε όλα. “Αγάπη μου, είμαι εδώ για σένα. Επέστρεψα. Θα σε φροντίσω.”. Αυτό κάνουμε με όλα μας τα συναισθήματα και για όλες μας τις αντιλήψεις. Υπάρχουν αντιλήψεις που μας ταλαιπωρούν, που μας κάνουν να φοβόμαστε. Υπάρχουν ισχυρά συναισθήματα που μπορεί να μας ταράζουν, αλλά αν είμαστε θωρακισμένοι με την ενέργεια της επίγνωσης, μπορούμε να επιστρέψουμε σ’ αυτά.

Τι είναι η ενέργεια της επίγνωσης; Είναι η ενέργεια του Βούδα. Βούδας είναι κάποιος/α ο οποίος είναι φτιαγμένος από επίγνωση, και η επίγνωση είναι κάτι που μπορεί να καλλιεργηθεί. Αυτό κάνουμε στο κέντρο εξάσκησης. Καλλιεργούμε την ενέργεια της ενσυνείδησης καθώς περπατούμε, καθώς αναπνέουμε, τρώμε, εργαζόμαστε. Όταν είμαστε στην κουζίνα, ασκούμαστε στην επίγνωση ενώ εργαζόμαστε. Όταν βρισκόμαστε στην αίθουσα του διαλογισμού ασκούμαστε στην επίγνωση ενώ καθόμαστε και αναπνέουμε. Όταν πλένουμε τα ρούχα μας, είναι μια ευκαιρία να καλλιεργήσουμε την ενέργεια της επίγνωσης. Κάνουμε όλα αυτά τα πράγματα με την υποστήριξη και τη βοήθεια ολόκληρης της κοινότητας. Μία ημέρα, δύο ημέρες, δέκα ημέρες σε ένα κέντρο άσκησης, αυτός είναι ο χρόνος για την καλλιέργεια της ενέργειας της επίγνωσης η οποία θα σας προστατέψει, θα σας ενδυναμώσει έτσι ώστε να μπορέσετε να αγκαλιάσετε αυτό που βρίσκεται εκεί, μέσα σας.

(Καμπάνα)

Στην Σούτρα για την Πλήρη Ενσυνείδηση της Αναπνοής, ο Βούδας μας δίνει πολύ σημαντικές ασκήσεις για να φροντίζουμε όλα αυτά που υπάρχουν στην περιοχή των πέντε skandhas. Μετέφρασα αυτή τη Σούτρα. Είναι διαθέσιμη στα Γαλλικά (και στα Αγγλικά) μαζί με σχόλια και εισηγήσεις για την πρακτική και τις ασκήσεις. Οι τέσσερις πρώτες ασκήσεις αφορούν την φροντίδα του σώματος, του φυσικού σώματος το οποίο υποφέρει επίσης. Είναι διαθέσιμο αυτό το μικρό βιβλιαράκι, παρακαλώ χρησιμοποιήστε το για να ξεκινήσετε την πρακτική σας με την ενσυνείδητη αναπνοή. “Εισπνέοντας, έχω επίγνωση ότι αυτή είναι μια εισπνοή. Εκπνέοντας, έχω επίγνωση ότι αυτή είναι μια εκπνοή.” Αυτή είναι η πρώτη άσκηση της ενσυνείδητης αναπνοής. Είναι το πρώτο βήμα που κάνουμε όταν επιστρέφουμε στον εαυτό μας. Το πρώτο πράγμα που αγγίζεις όταν πας πίσω στον εαυτό σου είναι η αναπνοή σου. “Εισπνέοντας, γνωρίζω ότι αυτή είναι μια εισπνοή. Εκπνέοντας, γνωρίζω ότι αυτή είναι μια εκπνοή.” Αυτή είναι η ορθή προσέγγιση.

Με την ενέργεια της επίγνωσης αγκαλιάζουμε την αναπνοή μας, την εισπνοή μας. “Εισπνέω, και γνωρίζω ότι η εισπνοή βρίσκεται εκεί. Γνωρίζω ότι είσαι εδώ, εκπνοή.” Αυτός είναι ο τρόπος για να αγκαλιάσεις, να αγαπήσεις, να αναγνωρίσεις, να κάνεις ειρήνη, να συμφιλιωθείς. Κάνοντας  αρχικά ειρήνη με την αναπνοή σου, αυτό εισηγείται ο Βούδας, και είναι πολύ ευχάριστο να το κάνεις αυτό. Απλά ανέπνευσε με επίγνωση. Είναι θρεπτικό και θεραπευτικό. Έχεις πνεύμονες, έχεις μύτη και έχεις την ικανότητα να αναπνέεις, να εισπνέεις και να εκπνέεις. Ο αέρας είναι καλός, ή αρκετά καλός, και επομένως αυτή η πρακτική είναι μια ευχάριστη εμπειρία. Κι ο Βούδας προτείνει να κάνουμε αυτή την πρακτική. Λέει πως το Ντάρμα είναι υπέροχο στην αρχή, υπέροχο στη μέση, και υπέροχο στο τέλος. Σημαίνει ότι ο διαλογισμός δεν πρέπει να είναι μια βαριά δουλειά. Ο διαλογισμός θα πρέπει να είναι κάτι ευχάριστο. Είτε είναι περιπατητικός είτε καθιστικός, όλα θα πρέπει να είναι ευχάριστα, μια απολαυστική εμπειρία.

Την περασμένη εβδομάδα ξεκινήσαμε με τις τέσσερις αναπνοές που μας πρόσφερε ο Βούδας: “Εισπνέω, εκπνέω” είναι η πρώτη άσκηση, “Μέσα, έξω”.  Η δεύτερη άσκηση, “Εισπνέω και έχω επίγνωση, κι έχω ενσυνείδηση καθ’ όλη τη διάρκεια της εισπνοής μου. Εκπνέω, και έχω επίγνωση καθ’ όλη τη διάρκεια της εκπνοής μου.” Αυτή είναι η πρακτική του να ακολουθείς την αναπνοή σου. Η πρώτη άσκηση έχει να κάνει με το να αναγνωρίσουμε την εισπνοή ως μια εισπνοή, και την εκπνοή ως εκπνοή. Στη δεύτερη άσκηση ακολουθούμε την εισπνοή και την εκπνοή καθ’ όλη τη διάρκεια τους. Στην τρίτη άσκηση: “Εισπνέοντας, έχω επίγνωση ολόκληρου του φυσικού μου σώματος.” Τώρα επέστρεψα πραγματικά στο πρώτο στοιχείο της προσωπικότητάς μου, το σώμα μου. Με την ενέργεια της επίγνωσης μας, έχουμε επιστρέψει και αγκαλιάσει όλο μας το φυσικό σώμα. “Εισπνέοντας, έχω επίγνωση ολόκληρου του φυσικού μου σώματος. Εκπνέοντας, χαμογελώ στο φυσικό μου σώμα.” Αυτή είναι μια άσκηση αγάπης, μια πρακτική συμφιλίωσης. Αρχικά, με την αναπνοή μας κι έπειτα με το φυσικό μας σώμα, ολόκληρο το σώμα μας. Είναι ένας πολύ μεθοδικός τρόπος για να κάνεις πράγματα. Είτε κάθεσαι ή ξαπλώνεις, αγκάλιασε τρυφερά το φυσικό σου σώμα με την ενέργεια της ενσυνείδησης, και η συνειδητή αναπνοή θα συνεχίσει να παράγει την ενέργεια της επίγνωσης. Αν συνεχίσεις να αναπνέεις με επίγνωση κατ’ αυτόν τον τρόπο, η ενέργεια της επίγνωσης θα συνεχίσει να παράγεται και θα ‘χεις κάτι που θα σε βοηθήσει να αγκαλιάσεις το φυσικό σου σώμα.

Υπάρχει δυστυχία στο φυσικό σου σώμα. Υπάρχει πόλεμος και αποδιοργάνωση στο φυσικό σου σώμα, επομένως χρειάζεται να επιστρέψεις σε αυτό το σώμα, να το αγκαλιάσεις, και με την ενσυνείδητη σου αναπνοή θα ειρηνέψεις τον πόλεμο και την ταλαιπωρία στο σώμα σου. Η τέταρτη άσκηση: “Εισπνέω, και κατευνάζω όλες τις λειτουργίες του φυσικού μου σώματος.” Υπήρξε στρες, πόνος και δυσαρμονία μέσα στο φυσικό μου σώμα και τώρα έχω επίγνωση αυτού του πόνου, και με την εισπνοή και την εκπνοή μου αγκαλιάζω αυτό το σώμα και αρχίζω να ειρηνεύω τη δυστυχία του σώματος μου. Βλέπετε πόσο συμπονετικός είναι ο Βούδας όταν μας δίνει αυτή τη διδασκαλία; Όλες οι πρώτες τέσσερις αναπνοές κατευθύνονται στο φυσικό σου σώμα, να αναγνωρίσεις το σώμα σου, να αγκαλιάσεις το σώμα σου, να μειώσεις τη δυστυχία του σώματός σου, να απαλείψεις τη δυστυχία του σώματός σου.

Οι επόμενες τέσσερις ασκήσεις κατευθύνονται προς τα συναισθήματα. Έχεις αγκαλιάσει το φυσικό σου σώμα, έχεις συμφιλιωθεί με το φυσικό σου σώμα, ησύχασες τον πόνο στο φυσικό σου σώμα. Τώρα, χρειάζεται να πας βαθύτερα στον οίκο της ύπαρξής σου και αυτό που εντοπίζεις είναι τα συναισθήματα. Υπάρχει ένας ποταμός συναισθημάτων που κυλά μέσα μας ημέρα και νύχτα, και κάθε σταγόνα νερού σ’ αυτό το ποτάμι είναι ένα συναίσθημα. Ένα συναίσθημα γεννιέται κάπως έτσι, και παραμένει για κάποιο διάστημα και εξαφανίζεται. Κι άλλα συναισθήματα γεννιούνται, παραμένουν κι εξαφανίζονται: ένα ποτάμι αισθήσεων το οποίο κυλά μέρα και νύχτα. Τώρα επέστρεψες πίσω και κάθεσαι στην όχθη του ποταμού, ατενίζεις, αγκαλιάζεις και αναγνωρίζεις κάθε συναίσθημα. Αυτό μας είπε ο Βούδας να κάνουμε και αντιστοιχεί ακριβώς στη μέθοδο που σας έδωσε εχθές το πρωί. Σημαίνει ότι θα πρέπει να προσπαθείτε να είστε σε επαφή με τα θετικά πράγματα αρχικά - όλα αυτά που είναι εντάξει μέσα σας - θα πρέπει να τα αναγνωρίσετε, θα πρέπει να τα εντοπίσετε, θα πρέπει να τα αγγίξετε.

“Εισπνέοντας, αισθάνομαι χαρά μέσα μου. Εκπνέοντας, χαμογελώ στην χαρά μέσα μου.” Αυτή είναι η πέμπτη άσκηση: να αγγίζεις την χαρά. Η έκτη άσκηση είναι η ευτυχία. Στο Βουδισμό υπάρχει διαφορά μεταξύ της χαράς και της ευτυχίας. Στην γλώσσα Pali (γλώσσα που χρησιμοποιείται για τη διατήρηση των Βουδιστικών κειμένων) η λέξη που χρησιμοποιείται για την χαρά είναι piti, και η λέξη για την ευτυχία είναι sukha. Η χαρά είναι κάτι το οποίο γεννιέται όταν αναγνωρίζουμε εκείνο το οποίο είναι όμορφο και σε καλή κατάσταση, και αναγνωρίζουμε αυτό που μας φέρνει καλά νέα. Φανταστείτε ότι είμαστε ταξιδιώτες στην έρημο και είμαστε διψασμένοι και υποφέρουμε, και ξαφνικά παρατηρούμε μια όαση και μπορούμε να δούμε το δροσερό νερό. Βλέποντας το νερό μας κάνει να νιώθουμε χαρούμενοι. Δεν έχουμε πιει ακόμη το νερό, αλλά βλέποντας και μόνο το νερό είναι αρκετό για να μας κάνει χαρούμενους. Και όταν φτάνουμε στην όαση και αρχίζουμε να πίνουμε το νερό, τότε έχουμε ευτυχία. Η χαρά είναι διαφορετική από την ευτυχία. Στην χαρά υπάρχει κάποιος ενθουσιασμός, αλλά στην ευτυχία υπάρχει λίγη ή καθόλου ενθουσιασμός. Είσαι ευλογημένη από την ευτυχία. Αυτό το οποίο φέρνει την ευτυχία και την χαρά είναι η συγκέντρωση, και η απομάκρυνση, το να αφήνεις πίσω σου, να εγκαταλείπεις.

Η εγκατάλειψη και η συγκέντρωση είναι αυτά που φέρνουν χαρά και ευτυχία. Εγκατάλειψη σημαίνει “αφήνω πίσω μου”. Η χαρά είναι εφικτή όταν μπορούμε να αφήνουμε συγκεκριμένα πράγματα πίσω μας. Και η ικανότητα να αφήνουμε πράγματα πίσω μας χρειάζεται να καλλιεργηθεί. Φανταστείτε ότι ήσασταν στο Παρίσι για αρκετές εβδομάδες και υποφέρατε από το θόρυβο και την μόλυνση και άλλα παρόμοια πράγματα που συναντούμε σε όλες τις μεγάλες πόλεις. Όταν αρχίζεις να βλέπεις τους λόφους και τους αγρούς αισθάνεσαι μεγάλη χαρά. Μπόρεσες να αφήσεις την πόλη πίσω σου. Αν δεν μπόρεσες να αφήσεις την πόλη, δεν θα ένιωθες αυτή τη χαρά. Αυτή η χαρά είναι η ελευθερία του να μπαίνεις στην εξοχή. Στην καθημερινή μας ζωή υπάρχουν πράγματα που γαντζώνονται πάνω σας και σας κάνουν να υποφέρετε και λέτε, “Αν μπορούσα απλά να απαγκιστρωθώ από αυτά τα πράγματα θα ήμουν πολύ χαρούμενη”. Υπάρχουν πράγματα στην καθημερινότητα μας από τα οποία μπορούμε να απαγκιστρωθούμε, για να μας κάνουν χαρούμενους. Αυτά τα πράγματα δεν είναι χρήσιμα για μας, αυτά είναι τα πράγματα που μας επιβαρύνουν, που μας παίρνουν το χώρο και την ελευθερία μας και παίρνουν την χαρά μακριά. Παρ’ όλα αυτά, επιτρέψαμε σ’ αυτά τα πράγματα να γαντζώνονται πάνω μας. Είναι χαζό, όμως όλοι το κάνουμε. Επομένως χρειάζεται να μάθουμε πως να απαλλασσόμαστε από αυτά τα πράγματα, κι αυτό ονομάζεται “αφήνοντας πίσω”, και η ευτυχία των Βούδα, των μποντισάτβα, και όλων αυτών ανάμεσα μας που είναι ελεύθεροι, προέρχεται από την στάση του να αφήνεις πίσω. Αυτό δίδαξε ο Βούδας.

Αν μπορείς να μάθεις πως να αφήνεις πίσω και να καλλιεργείς την ελευθερία, θα έχεις ευτυχία. Είσαι αρκετά γενναίος να το κάνεις αυτό; Το κουράγιο θα προέλθει από το βαθύ σου κοίταγμα. Αν κατανοείς, θα δεις ότι αυτά τα πράγματα που κρέμονται πάνω σου, πάντοτε σε έκαναν να υποφέρεις, και συνεπώς έχεις το κουράγιο να τα αφήσεις. Αυτά μπορεί να είναι οι σχέσεις που σε κάνουν να υποφέρεις, που σε τραβούν κάτω - πρέπει να είσαι έξυπνος. Είσαι έξυπνος, αλλά δεν είχες αρκετό χρόνο να κοιτάξεις βαθιά και έτσι δεν είχες αρκετό κουράγιο για να τα απελευθερώσεις. Η απελευθέρωση θα είναι ευτυχία.

Πριν αφήσεις την πόλη για να έρθεις εδώ στο Plum Village, έπρεπε να κάνεις μια προσπάθεια, έπρεπε να πάρεις μια απόφαση. Αφήνοντας πίσω σου τα πάντα για να έρθεις στο Plum Village απαιτεί κάποιο κουράγιο, έτσι δεν είναι; Και όταν φτάσεις στο Plum Village νιώθεις ευτυχισμένος, νιώθεις ελεύθερος από τα πράγματα που άφησες πίσω σου. Μπορείς να βαδίζεις όπως ένα ελεύθερος άνθρωπος, χωρίς να σκέφτεσαι για την άφιξη. Μπορείς να φτάνεις σε κάθε βήμα. Αυτός είναι ένας νέος τρόπος για να ζεις. Δεν αισθάνεσαι πλέον δεσμευμένος με το μέλλον. Μπορείς να γευτείς πως είναι η ζωή στο εδώ και τώρα, και η χαρά αυτή είναι εφικτή όταν έχεις το κουράγιο να απελευθερώνεις, να αφήνεις πίσω σου. Στα Κινέζικα το περιγράφουν ως την χαρά η οποία γεννιέται από το να αφήνεις πίσω σου, η ευτυχία γεννιέται από τη συγκέντρωση.

Η συγκέντρωση δίνει πολλή ευτυχία εξίσου. Χωρίς συγκέντρωση δεν υπάρχει ευτυχία. Αν δεν μπορείς να συγκεντρωθείς, δεν μπορείς να αγγίξεις βαθιά τον μπλε ουρανό. Ο μπλε ουρανός είναι κάτι υπέροχο. Ο ήλιος που ανατέλλει, ο ήλιος που δύει, το όμορφο πρόσωπο του παιδιού σου, όλα αυτά ζητούν την εστίαση μας. Όταν είσαι συγκεντρωμένη μπορείς να αγγίξεις πιο βαθιά, μπορείς να αναγνωρίσεις την παρουσία του παιδιού, του ουρανού. Όλα βρίσκονται εκεί, η φύση είναι εκεί. Αυτά τα όμορφα πράγματα είναι εκεί, διαθέσιμα σε εμάς. Έτσι, η συγκέντρωση μας επιτρέπει να είμαστε εκεί, στο εδώ και τώρα έτσι ώστε να μπορούμε να μπούμε σε βαθιά επαφή με αυτό που είναι όμορφο, με όλα αυτά που αναζωογονούν, με όλα όσα είναι θεραπευτικά, με όλα αυτά που είναι διαθέσιμα στο εδώ και τώρα. Χωρίς συγκέντρωση θα συνεχίζουμε να κάνουμε κύκλους, να τριγυρίζουμε, και δεν θα υπάρχει βάθος στην καθημερινότητά μας. Αλλά με τη συγκέντρωση μπορείς να μάθεις να ζεις την κάθε στιγμή της ζωής σου βαθιά.

Εάν έχεις μισή ώρα, μπορείς να την χρησιμοποιήσεις για να φας ένα πορτοκάλι. Μπορεί να προέλθει πολλή ευτυχία από το να τρως ένα πορτοκάλι, αν γνωρίζεις πως να το κάνεις με το να απελευθερώνεις, να αφήνεις πίσω, και με την συγκέντρωση. Το πορτοκάλι είναι στην αριστερή σου παλάμη. Το κοιτάς. Ένα πορτοκάλι είναι κάτι πολύ όμορφο, ένα αληθινό θαύμα. Η πορτοκαλιά αφιερώνει μήνες για να φτιάξει αυτό το πορτοκάλι, με τη βοήθεια του ήλιου, του ανέμου και της βροχής. Δεν έχουμε τον χρόνο να αγγίξουμε αυτό το θαύμα, αυτό το υπέροχο πράγμα που ονομάζεται πορτοκάλι; Έχετε την ελευθερία να μπορείτε να είστε εκεί με το πορτοκάλι για μισή ώρα; Μπορείτε να αφήσετε πίσω σας όλες τις ανησυχίες, όλη σας την αγωνία, όλο το θυμό, όλα σας τα σχέδια; Αν μπορείτε, θα είστε ένα ελεύθερο άτομο, και αυτό είναι τι σημαίνει να αφήνεις πίσω. Απαλλάσσεις τον εαυτό σου από όλα αυτά τα πράγματα ώστε να γίνεις ένας ελεύθερος άνθρωπος, ώστε να είσαι ικανός να βρίσκεσαι εκεί με το πορτοκάλι. Δες, και θα εισχωρήσεις βαθιά στην πραγματικότητα του πορτοκαλιού.

Κάποια στιγμή ταξίδεψα στις Ηνωμένες Πολιτείες μαζί με μια ομάδα φίλων, και κάποιος μας έδωσε μερικά πορτοκάλια, έτσι κάναμε ένα “διαλογισμό πορτοκαλιού” και μας πήρε μία ώρα. Αφιερώσαμε μία ώρα με το πορτοκάλι και ήταν μια πολύ χαρούμενη ώρα. Έδωσα οδηγίες στους ανθρώπους πως να φάνε το πορτοκάλι με επίγνωση. Με το άφημα, μπορείς να απελευθερώσεις τον εαυτό σου, μπορείς να εισέλθεις σε βαθιά επαφή με αυτό το υπέροχο πράγμα που ονομάζουμε πορτοκάλι. Και με τη συγκέντρωση μας μπορούμε να ζούμε βαθιά τούτη την υπέροχη στιγμή: βρισκόμαστε πραγματικά εδώ και το πορτοκάλι βρίσκεται επίσης εδώ. Αν δεν είσαι αληθινά εδώ, το πορτοκάλι είναι μονάχα μια ψευδαίσθηση. Συνεπώς, η πρακτική προσφέρεται για να κάνεις τον εαυτό σου αληθινό.

Εκείνη την ώρα της πρακτικής με το πορτοκάλι, η ευτυχία είναι αληθινή και εκείνη η ευτυχία μας θρέφει, μας θεραπεύει και φέρνει πολλή μεταμόρφωση μέσα μας. Η διαδικασία της μεταμόρφωσης είναι ευχάριστη. Δεν είναι σκληρή εργασία. Το να αφήνεις πίσω σου, αυτή η συγκέντρωση είναι χαρά και ευτυχία. Το να κάθεσαι στο μαξιλάρι σου ή όταν περπατάς μαζί με την Σάνγκα, ή το να βρισκόμαστε μαζί, να αγγίζουμε τη γη βαθιά, αυτό μας κάνει χαρούμενους. Και τι είναι το πορτοκάλι, τι αντιπροσωπεύει; Αντιπροσωπεύει τη ζωή, τα θαύματα της ζωής, κι όταν δεν βρίσκεσαι εκεί με τον πορτοκάλι, δεν θα βρίσκεσαι ούτε με το παιδί σου, και το παιδί σου είναι ένα θαύμα της ζωής επίσης. Ή η φίλη σου, ή το δέντρο στον κήπο - είναι θαύματα της ζωής επίσης. Χωρίς να αφήνεις πίσω, χωρίς τη συγκέντρωση, δεν θα υπάρχει χαρά, δεν θα υπάρχει ευτυχία. Η χαρά και η ευτυχία είναι διαθέσιμα σε εμάς. Εξαρτάται από εμάς κι από την ελευθερία μας, έτσι ελευθερώστε τον εαυτό σας. Και η συνειδητή αναπνοή είναι η αρχή της ελευθερίας.

Δείτε τον Βούδα: είναι ένας μάγειρας, μας δίνει φαγητό το οποίο μπορεί να μας θεραπεύσει και να μας φροντίσει. Υπάρχει τόση πολλή συμπόνια στον τρόπο της διδασκαλίας του. “Εισπνέοντας, αισθάνομαι χαρά. Εκπνέοντας, αισθάνομαι χαρά…” με αυτές τις δύο πτυχές, αφήνοντας πίσω και με τη συγκέντρωση.

Έβδομη άσκηση: “Εισπνέοντας, έχω συνείδηση των συναισθημάτων μου.” Ίσως να υπάρχει μια δυσάρεστη αίσθηση, μια οδυνηρή αίσθηση που κρατάτε μέσα σας. Αυτή η αναπνοή είναι για να αναγνωρίσουμε ότι έχουμε αυτό τον πόνο. Ο πόνος αυτός μας περίμενε και τώρα έχουμε επιστρέψει σ’ αυτόν. Και του λέμε “Αγαπημένε μου, είμαι εδώ για σένα.” Και όπως μια μητέρα, με πολλή φροντίδα και συμπόνια, παίρνετε το παιδί στην αγκαλιά σας, και κατ’ αυτόν τον τρόπο εισπνέετε και εκπνέετε, αγκαλιάζοντας την αίσθηση του πόνου μέσα σας. “Αγαπημένε μου, είμαι εδώ για σένα. Εισπνέοντας έχω επίγνωση εκείνης της αίσθησης, εκπνέοντας ηρεμώ αυτό το συναίσθημα.”.

Η όγδοη αναπνοή είναι ο κατευνασμός του αισθήματος. “Εισπνέοντας, ηρεμώ τα συναισθήματα μου. Εκπνέοντας ηρεμώ τα συναισθήματα μου.” Δεν χρειάζεται να κάνετε τίποτα. Το μόνο που κάνετε είναι να αγκαλιάσετε, κρατήστε τη δυστυχία σας στην αγκαλιά σας, και η αγκαλιά σας εδώ είναι η ενέργεια της επίγνωσης. Ο πόνος είναι μια περιοχή της ενέργειας και σημαίνει ότι οι ενέργειες είναι μπλοκαρισμένες. Η επίγνωση είναι μια πηγή ενέργειας επίσης, η οποία αγκαλιάζει, περιβάλλει την οδυνηρή ενέργεια και την μεταμορφώνει. Έτσι εάν μπορείτε να κοιτάξετε, να διαβάσετε, να μελετήσετε τη διδασκαλία του Βούδα για την ενσυνείδητη αναπνοή, θα δείτε ότι οι οκτώ πρώτες αναπνοές βοηθούν να φροντίσουμε το σώμα και τα συναισθήματά μας. Οι άλλες αναπνοές θα μας επιτρέψουν να αγκαλιάσουμε τους νοητικούς σχηματισμούς, τις αντιλήψεις μας και τη συνείδησή μας έτσι ώστε να τις μεταμορφώσουμε και να τις κατανοήσουμε, ούτως ώστε να αποκαταστήσουμε την αρμονία και την ειρήνη, η οποία είναι εφικτή για μας, όπως στην περίπτωση του κύματος.

Το κύμα είναι και νερό επίσης. Αν απομακρύνετε το κύμα, δεν θα υπάρχει νερό. Το νερό μπορεί να γίνει κύμα, και το νερό μπορεί να είναι ήρεμο επίσης. Όταν το νερό είναι γαλήνιο μπορεί να καθρεφτίζει τα πράγματα ως έχουν. Επομένως η ειρήνη είναι εφικτή, η ειρήνη, η ευτυχία, η σταθερότητα, η ελευθερία… όλα αυτά είναι εφικτά. Αν και υπάρχει δυστυχία στις πέντε skandhas, αν γνωρίζουμε πως να ασχοληθούμε μ’ αυτά τα πράγματα, μπορούμε να δώσουμε ζωή στην ειρήνη, στην αφοβία, στη σταθερότητα και στην ευτυχία μέσα μας.

Credits: Thich Nhat Hanh. Μετάφραση: Angels House University